Pielgrzymki stanowe do Matki Bożej Piekarskiej:
Mężczyzn i Młodzieńców
ostatnia niedziela maja
Kobiet i Dziewcząt oraz osób konsekrowanych
niedziela po Uroczystości Wniebowzięcia NMP
Program ramowy pielgrzymek:
8.00 – godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP i różaniec (kalwaria)
9.30 – powitanie Księży Biskupów w Bazylice, litania do MB Piekarskiej
– procesja z Obrazem MB na Kalwarię
10.30 – Msza na Wzgórzu Kalwaryjskim
13.45 – godzina młodzieżowa na Wzgórzu Kalwaryjskim
15.00 – nabożeństwo Maryjne na Kalwarii
16.00 – procesja do Bazyliki i zakończenie pielgrzymki
Krótka historia
Pierwsza pielgrzymka stanowa odbyła się jeszcze przed II Wojną Światową. Do Maryi Piekarskiej przybyły wówczas kobiety. Nie był to jednak żaden ewenement, gdyż w kobiecej pobożności pielgrzymowanie zdaje się być rzeczą dość oczywistą i naturalną. Fenomenem stały się jednak pielgrzymki świata męskiego, które począwszy od roku 1947 stały się specyficzną i niepowtarzalną tradycją Duchowej Stolicy Śląska.
W okresie represji stalinowskich (1945-1956), sanktuarium piekarskie stało się najważniejszą amboną w diecezji. Z niej padały zdecydowane postulaty pod adresem władz, które pilnie nasłuchiwały, co powie biskup i zaproszony główny kaznodzieja, którym przez kilkanaście lat był metropolita krakowski, kard. Karol Wojtyła (1965-1978).
Wskazuje się, że 1949 rok stanowił wyraźną cezurę w dziejach pielgrzymki piekarskiej. Od tego czasu władze zaczęły używać represji administracyjnych, aby ograniczyć liczbę osób uczestniczących w piekarskich uroczystościach. Był to jednocześnie rok przełomowy dla całego Kościoła w Polsce. Po rozprawieniu się z podziemiem niepodległościowym władze przystąpiły do rozprawy z Kościołem. W 1956 roku doszło do przełomu. Powrót biskupów do Katowic zapoczątkował odrodzenie pielgrzymek.
Pielgrzymki piekarskie stały się także okazją do podjęcia debaty społecznej, gdyż stąd kierowane były słowa o najboleśniejszych i najtrudniejszych kwestiach dotyczących praw robotniczych oraz relacji Państwo-Kościół. Robotnicy nie zabierali w niej bezpośrednio głosu, ale ich obecność i aplauz, z jakim przyjmowali każde słowo padające z ust biskupa Bednorza i kard. Wojtyły świadczyły, że w tej debacie aktywnie uczestniczą. Pielgrzymi słyszeli i w pełni identyfikowali się z oceną sytuacji religijnej i społecznej. W kazaniach piekarskich przewijały się najważniejsze dla Kościoła na Śląsku problemy: prawo do nauki religii i obecności znaku krzyża w miejscach publicznych, prawo do budowy miejsc kultu, prawo do zachowania świętości niedzieli. Pielgrzymki spełniały również niebagatelną rolę integracyjną. Na piekarskim wzgórzu obok siebie stali Ślązacy i przybysze z różnych stron Polski lub repatrianci ze Wschodu, pielgrzymi z Górnego Śląska, Śląska Cieszyńskiego oraz Opolskiego, jak i mieszkańcy Zagłębia Dąbrowskiego.
Diecezja katowicka należała do najbardziej uprzemysłowionych i zurbanizowanych regionów Polski. Zdecydowana większość ludności zatrudniona była w przemyśle. Rzutowało to na model duszpasterstwa w diecezji, które było głęboko związane z ludźmi pracy – robotnikami. Problemy nurtujące to środowisko znajdowały zawsze oddźwięk w nauczaniu biskupów i kapłanów. Biskup Bednorz, zwany „biskupem robotników”, wielokrotnie zabierał głos w sprawie duszpasterstwa robotników oraz wypowiadał się i stawał w ich obronie. Piekary Śląskie ze swą pielgrzymką mężów i młodzieńców, stały się miejscem, gdzie domagano się poszanowania praw ludzkich, społecznych i religijnych. Duszpasterze popierali rozwój społeczny swoich parafian – robotników, zachęcając ich do podnoszenia wykształcenia i kwalifikacji zawodowych, popierając podejmowanie akcji społecznych korzystnych dla wspólnoty parafialnej, a także kontynuowali i pogłębiali chlubną tradycję powiązania duszpasterstwa śląskiego z robotnikami.
Po objęciu rządów w diecezji przez biskupa Damiana Zimonia pielgrzymka piekarska w niczym nie straciła na znaczeniu. Wręcz przeciwnie – w Polsce bardzo uważnie słuchano głosu nowego biskupa katowickiego, który tradycyjnie sporo miejsca w swoim słowie wstępnym, przygotowanym dla pielgrzymów, poświęcał sprawom społecznym. Po 1989 roku pojawiły się głosy, że pielgrzymka piekarska nie utrzyma się w dotychczasowej formule. Według prowadzonych statystyk nie zauważa się wyraźnego spadku liczby uczestników pielgrzymki, których rokrocznie przybywa od 70 – 100 tysięcy. Sam biskup katowicki, jak i zaproszeni kaznodzieje, dostrzegając znaki czasu, inaczej stawiają akcenty w swoich przemówieniach. W kazaniach można znaleźć więcej nauczania moralnego punktującego mankamenty społeczeństwa konsumpcyjnego. Więcej jest apeli o solidarność międzyludzką, potrzebę niesienia pomocy ludziom dotkniętymi zmianami społecznymi, ustrojowymi i gospodarczymi oraz ludziom wyrzuconych na margines społeczeństwa.
Pięknym zwyczajem podczas majowej pielgrzymki stało się powierzanie przewodniczenia Mszy świętej na Wzgórzu kalwaryjskim metropolicie krakowskiemu. Jest to swoiste podziękowanie za wkład, jaki dla piekarskiej pielgrzymki wniósł swoim nauczaniem św. Jan Paweł II. Już trzech następców kard. Karola Wojtyły spotkało się ze światem męskim w Piekarach: kard. Franciszek Macharski, kard. Stanisław Dziwisz oraz abp Marek Jedraszewski.
Kaznodzieje na pielgrzymce piekarskiej:
1982
abp Józef Glemp, prymas Polski
1984
abp Henryk Gulbinowicz z Wrocławia
1985
bp Tadeusz Gocłowski z Gdańska
1986
kard. Franciszek Macharski z Krakowa
1987
bp Alfons Nossol z Opola
1988
bp Stanisław Szymecki z Kielc
1989
bp Władysław Ziółek z Łodzi
1990
kard. Józef Glemp, prymas Polski
1991
bp Zygmunt Kamiński ze Szczecina
1992
abp Tadeusz Kondrusiewicz z Moskwy
1993
abp Tadeusz Gocłowski z Gdańska
1994
bp Szczepan Wesoły z Rzymu
1995
bp Czesław Domin z Koszalina
1996
kard Miloslav Vlk z Pragi
1997
bp Jan Śrutwa z Zamościa
1998
bp Ignacy Jeż – emerytowany ordynariusz Koszalina
1999
bp Wiktor Skworc z Tarnowa
2000
kard. Henryk Gulbinowicz z Wrocławia
2001
abp Szczepan Wesoły z Rzymu
2002
bp Jan Wieczorek z Gliwic
2003
abp Józef Życiński z Lublina
2004
abp Józef Wesołowski z Kazachstanu
2005
abp Józef Michalik z Przemyśla
2006
kard Stanisław Dziwisz z Krakowa
2007
bp Edward Dajczak z Gorzowa
2008
abp Kazimierz Nycz z Warszawy
2009
bp Tadeusz Rakoczy z Bielska-Białej
2010
kard. Joachim Meisner z Kolonii
2011
bp Andrzej Czaja z Opola
2012
abp Stanisław Budzik z Lublina
2013
kard. Dominik Duka z Pragi
2014
kard. Zenon Grocholewski z Watykanu
2015
kard. Gerhard Müller z Watykanu
2016
abp Wojciech Polak, prymas Polski
2017
abp Józef Kupny z Wrocławia
2018
kard. Zenon Grocholewski – legat papieski (Rzym)
2019
abp Marek Jędraszewski z Krakowa
2020
abp Grzegorz Ryś z Łodzi
2021
abp Stanisław Gądecki z Poznania
2022
abp Jan Romeo Pawłowski z Watykanu
2023
kard. Kazimierz Nycz z Warszawy
2024
abp Wojciech Polak – Prymas Polski